Ons klimaat, ook u kunt er wat aan doen!

De afgelopen maand is er weer een internationale klimaat conferentie geweest, dit keer in Egypte. Ruim 200 landen verspreid over de hele wereld waren hier vertegenwoordigd. Het valt niet mee om met zo’n grote groep met erg tegenstrijdige belangen echt afspraken met elkaar te maken. Gelukkig zijn er toch weer wat overeenkomsten gesloten. Zo blijven we streven naar een maximale opwarming van 1,5˚C en gaan we minder kapitaalkrachtige landen helpen met klimaat investeringen. Hierbij gaat het om structureel terugdringen van onze CO₂ uitstoot (kooldioxide).

Natuurlijk, zo’n internationaal overleg is voor ons erg ver weg. Toch kunnen wij met elkaar hier best wat betekenen. Michiel Werner zegt: “Pak voor kleine afstanden voortaan altijd de fiets. Je staat versteld hoeveel boodschappen je in twee fietstassen kunt krijgen. Als je wat verder weg moet, probeer het eens met de trein. Met een kortingskaart van een paar Euro per maand is dat ook betaalbaar. Ik heb de afstand Zwolle-Zoetermeer zelf uitgeprobeerd. Het is me prima bevallen. Een lange treinreis is effectieve tijd.” De auto laten staan scheelt in de uitstoot van CO₂, NOx (stikstofoxide) en fijnstof!

Gerda Welkamp vult aan: “Ook in je tuin kun je zelf veel doen. Als je ruimte hebt: zorg voor groen in je tuin. Planten nemen CO₂ op en geven zuurstof af. Dus kunnen er ergens wat tegels uit, doe dat dan en zet er planten voor in de plaats.” Ook op het terrein van energie kunnen we de wereld een beetje helpen.Kijk of je zonnepanelen, een warmte collector voor het douche-water of isolatie maatregelen kunt introduceren bij je thuis. Dat scheelt in het gebruik van fossiele energie (verbranding van olie, gas of kolen).

Als we met elkaar te weinig doen, zadelen we onze kinderen in de toekomst op met een enorm probleem. Extreme weersomstandigheden zoals overstromingen, stormen of hitte en droogtekomen nu al regelmatig voor. Ga aan de slag, kijk niet weg maar begin. Alle beetjes helpen. Als u meer wilt weten over dit onderwerp, ga het www op en toets in je zoekmachine IPCC in.

Dit artikel is gepubliceerd in de Huis aan Huis / Veluwe Koerier

Hout stoken? Doe het zorgvuldig!

Ons huis verwarmen met hout of pellets is op dit moment erg actueel door de hoge gasprijzen. Vergis je echter niet in de prijs van goed kachelhout; ook dit loopt tegenwoordig aardig in de papieren. Hout stoken geeft ook uitstoot van schadelijke stoffen. De verbrandingsgassen kunnen vervelend zijn voor je buren. En vooral mensen met COPD hebben er veel last van. Stook daarom zeker geen hout als er weinig wind is, want dan blijft de rook hangen. Michiel Werner tipt: “Wil je toch de haard (af en toe) branden, laten we dan zo goed mogelijk rekening houden met elkaar! Hoe stook je zo verantwoord mogelijk? Het hout moet minimaal 2 jaar in een geventileerde houtopslag liggen om te drogen. Vochtig hout verbrandt onvolledig en geeft veel stofdeeltjes in de lucht. Stook in ieder geval geen geverfd of geïmpregneerd hout; dat geeft echt giftige uitstoot!” Zorg ervoor dat de kachel technisch goed in orde is. Goede verbranding krijg je door luchttoevoer. Zet vooral de ventilatieroosters in de kamer open. Michiel waarschuwt: “Ook belangrijk is om de schoorsteen elk jaar te laten vegen. Wie heeft er nooit gehoord van een koolmonoxide vergiftiging door onvoldoende afvoer van verbrandingsgassen? Ook de brandweer rukt regelmatig uit om een schoorsteenbrand te blussen. Voorkom dit!” Vorming van rook moet je zoveel mogelijk voorkomen. Veel rook betekent dat er onverbrande roetdeeltjes het luchtruim kiezen. Vooral tijdens het aanmaken van het vuurtje krijg je rook. Als je voorzichtig een beetje blaast krijg je snel een schone vlam.

Michiel raadt de “Zwitserse methode” aan. Leg gekloofd hout met de houtzijde naar boven haaks op elkaar. Bovenop leg je dunne aanmaakhoutjes. De beste manier om het vuur aan te steken is gebruik te maken van bruine aanmaakblokjes. Dit is geperst karton en milieu vriendelijker dan de witte blokjes.  Ook een eierdoos werkt prima! Gebruik geen kranten en papier; dat geeft meer rook en dus meer vervuiling.
Wanneer je hout bijvult, leg je de houtzijde naar beneden. Klaar met stoken? Laat voor de volgende keer een klein laagje as in de kachel liggen. Dit zorgt voor een betere verbranding. Lees op Milieu Centraal alle tips voor goed stoken. Lees meer op www.milieucentraal.nl

Dit artikel is gepubliceerd in de Huis aan Huis / Veluwe Koerier

Droogte door klimaatopwarming. Wat kunnen we doen?

Het neerslagritme in Nederland verandert. We krijgen vaker te maken met langdurige droogte en weinig regen. Na eeuwenlang oplossingen te hebben bedacht om water snel af te voeren moeten we nu kijken hoe we omgaan met waterschaarste.

De warmte en droogte wijzen op klimaatopwarming. Die ontstaat door menselijk handelen. Zoals bekend zijn er op wereldniveau maatregelen nodig om de klimaatontwikkeling tegen te gaan. Daarvoor is er bijvoorbeeld het klimaatakkoord van Parijs. Maar het is ook belangrijk dat mensen individueel hun handelen aanpassen. “Wat ons water betreft is het probleem ook dat de verdroging groter is door menselijk handelen”, zegt Ard Overkempe: “Dat is niet nieuw. In het verleden hebben we natte gebieden drooggelegd en we bleven water in rap tempo afvoeren. Van nature hoort het waterpeil tot op het maaiveld te staan, maar vanwege economisch belang wordt het grondwater laag gehouden. Dit is voordelig in het voorjaar, maar heeft tegenwoordig nadelen in de zomer omdat gewassen verdrogen.”

We moeten het grondwaterpeil dus hoger houden om te proberen de zomer door te komen. Maar dat is niet genoeg. Ook is het nodig dat we het waterverbruik flink beperken. Thuis bijvoorbeeld door kort douchen, kleren minder vaak te wassen en de vaatwasser efficiënt te gebruiken. Maar het is ook logisch om te bekijken waar veel water verbruikt wordt. Het is gebleken dat voor vleesproductie erg veel water nodig is. Volgens Ard is daar de meeste winst in te behalen: ‘’Wanneer de landbouw en veeteelt minder intensief wordt kan er beter rekening gehouden worden met  het waterbeheer en de natuur. Eigenlijk is de beste oplossing om water te besparen: minder dierlijke producten eten.” Dat is door veel organisaties aangetoond en genoemd. Kijk eens op de 17 tips van het Wereld Natuurfonds voor waterbesparing, waaronder: eet meer plantaardig.

( https://www.wwf.nl/kom-in-actie/met-tijd/tips-gedrag/water-besparen )

Overigens is ook voor de kweek van sommige plantaardige gewassen, zoals avocado, veel water nodig. Dus koop bewust! Met deze acties passen we ons aan de klimaatontwikkeling aan. Maar dat is niet genoeg om de klimaatopwarming ook tégen te gaan. Daarvoor moeten we onze CO₂ uitstoot fors beperken!

Dit artikel is gepubliceerd in de Huis aan Huis / Veluwe Koerier

Meedoen met Groentje

Eén van de activiteiten van Groentje is landschapsonderhoud. We helpen het landschap te verfraaien. Onze vrijwilligersgroep werkt zo’n 20 keer per jaar op verschillende plekken. Een voorbeeld is het openhouden van de Wezepse heide door dennetjes weg te halen. Ook maken we een groensingel gevarieerder met insectenvriendelijke struiken. Marten Muller vult aan: “Maar de meeste keren werken wij op het erf bij inwoners die fruitbomen hebben. Veel mensen weten niet hoe ze fruitbomen het beste kunnen onderhouden. Wij adviseren en komen ook helpen snoeien om te laten zien hoe het werkt. Veel adressen hebben we zo al bezocht. Het is erg leuk om al die mensen te leren kennen en hun belangstelling voor groen en landschap te merken. We geven ook cursus in snoeien van hoogstamfruitbomen, heel praktisch ‘leren door het samen te doen’. Komende winter staat die weer op ons programma. Maar eerst gaan we vanaf eind augustus een aantal keren helpen bij inwoners: de zomersnoei. Voor pruimen- en kersenbomen is dit een betere snoeiperiode dan de winter.”

Groentje doet nog meer aan het vergroenen van de omgeving: door plantacties. In het project ‘Dorpen in het Groen’ zijn erven in het buitengebied aangevuld met streekeigen beplanting. Marten vertelt: ”Vorig jaar keken we ook naar de dorpen zelf en zagen dat die te weinig openbaar groen hebben; zeker in de huidige tijd met meer hitte en droogte. Groen geeft verkoeling. Wij hebben aan de gemeente een plan aangeboden om 500 extra bomen aan te planten! Er zijn genoeg plekken voor en we hopen dit met de gemeente te realiseren. Dit jaar zorgen we zelf voor het planten van 100 hoogstamfruitbomen bij particulieren thuis.”

Ook op ander vlak is Groentje actief, zoals bij praktische natuureducatie op scholen, deelname in de Oldebroekse meedenkgroep over afval (OMA) en door meepraten over projecten voor duurzame energie. Deze opsomming is niet volledig. Er is veel te doen op het gebied van milieu en natuur! Het is hard nodig om biodiversiteit te stimuleren en klimaatopwarming tegen te gaan. Wil je meer weten of heb je belangstelling om mee te doen? Mail ons dan op info@groentje-wezep.nl. Je kunt je ook aanmelden om ons te steunen als lid. Bekijk meer informatie op: www.groentje-wezepoldebroek.nl

Dit artikel is gepubliceerd in de Veluwe Koerier

100 Hoogstamfruitbomen te koop

Grote fruitbomen zijn parels in het landschap en in de dorpen. In de loop der tijd zijn veel fruitbomen verdwenen, onder andere door ouderdom. Milieu- en natuurvereniging Groentje stimuleert nieuwe aanplant in de gemeente Oldebroek door 100 bomen aan te bieden met een flinke korting.

De levering van de bomen is in het komende najaar. Inwoners kunnen maximaal 4 bomen bestellen per adres. De bomen moeten op een zichtbare plaats vanaf de weg geplant worden en er moet voldoende ruimte zijn in de tuin of op het erf.

Vroeger waren er veel hoogstamfruitbomen te zien bij woningen en boerderijen, soms in boomgaarden. Nog steeds zijn er fruitbomen maar veel minder. De laatste tijd is er wel meer belangstelling voor. Groentje geeft al jaren advies aan eigenaren over het snoeionderhoud. En elk jaar werkt de vrijwilligerswerkgroep heel wat dagdelen bij inwoners om waar nodig te helpen met het snoeiwerk.

Groentje wil het aantal fruitbomen vergroten omdat ze fraai zijn en omdat meer groen belangrijk is. Het draagt bij aan de biodiversiteit en gaat de effecten tegen van droogte en warmte. Daarom heeft Groentje vorig jaar ook een plan bij de gemeente Oldebroek neergelegd om meer bomen te planten in de bebouwde kom van de dorpen.

De hoogstamfruitbomen worden geleverd inclusief boompaal, boomband, boombeschermer en een zak humus voor bodemverbetering. Groentje koopt ze in bij een biologische kweker, die hoge kwaliteit biedt. De prijs hiervoor zal waarschijnlijk tussen de 16 en 18 euro liggen. Dit is laag doordat Groentje een premie per boom geeft. Bestellen kan door een email te sturen aan info@groentje-wezep.nl met vermelding van naam en adres en het aantal en de soort bomen. De boomsoort kan ook later nog gekozen worden.

Foto van Alida Bosma. Bij de foto: Bestuursleden Gerda Welkamp en Johan Nieuwland bij hoogstamfruitbomen. 

Persbericht Groentje van 30 mei

Een tuin vol gewenst onkruid

De lente is aangebroken en de temperaturen lopen op. De natuur ontwaakt uit haar winterslaap; de knoppen van bomen lopen uit en insecten laten zich weer zien. ‘’Dit is de tijd dat onze tuinen weer mooi worden’’, zegt Ard Overkempe. ‘’Maar de lente zorgt ook voor het ontwaken van ongewenste gasten, zoals weegbree, paardenbloem en klaver. Het onkruid duikt op!’’

‘’Soms wordt wel gezegd dat onkruid niet bestaat, maar daar ben ik het niet mee eens’’, geeft Ard aan. ‘’Heel simpel. Als er iets groeit wat je daar niet wilt, is het onkruid. In de natuur kennen we ook ongewenste planten. Denk aan Japanse duizendknoop of bamboe. Dit zijn planten die niet in onze natuur thuishoren en daardoor overlast veroorzaken. In onze tuinen is het vaak precies andersom. We plaatsen sierstruiken en bomen die hier eigenlijk niet thuishoren. En de natuurlijke planten, zoals vogelmuur en distel, zien we als onkruid’’.

Op plekken waar het niet stoort laat Ard het onkruid staan.

Natuurlijke kruiden zijn enorm belangrijk voor insecten. Zij gebruiken de bloemen voor nectar, de bladeren om te eten en de steeltjes om eitjes in te leggen. ‘’Het is duidelijk dat deze natuurlijke kruiden erbij willen horen. Ze komen op de minst handige plekken op, bijvoorbeeld tussen stoeptegels of tegen schuttingen. Aan ons de keus om ze te zien als onkruid of als natuurlijke aanvulling’’.

Wil je onkruid uit de tuin hebben, dan is het goed als je dit op een milieuvriendelijke manier doet. Zo beschadig je de bodem en de dieren niet. Het best is handmatig te werken met een schoffel of een krabber. Onkruid op en tussen de tegels is te bestrijden met heet water en een bezem of staalborstel. Azijn en zout worden weleens gebruikt maar zijn niet echt milieuvriendelijk. Beter is om te voorkomen dat onkruid de overhand krijgt. Hierbij komen bodembedekkers of houtsnippers goed van pas.

‘’Eigenlijk is het beste om een iets onkruid te laten staan’’, zegt Ard. ‘’In mijn tuin heb ik aparte vakjes gemaakt waar de natuur zijn gang kan gaan. Om ‘onrust’ met de buurplanten te voorkomen knip ik de uitgebloeide knoppen eruit. Zo kan het onkruid bloeien maar zaait de plant zich niet uit. Zolang het onkruid de andere planten niet overwoekert mag dat blijven staan. Zo ontstaat een levende tuin met gewenst onkruid’’.

Dit artikel is gepubliceerd in de Veluwe Koerier

Groentje en wethouder planten bomen in Hattemerbroek

De Merelstraat in Hattemerbroek is opnieuw ingericht. Het bleek daarbij mogelijk om meer bomen te planten. Wethouder Bob Bergkamp en leden van  Groentje plaatsten op 15 maart een boom bij De Bouwakker.

Groentje heeft gekeken naar nieuwe mogelijkheden om bomen te planten in de dorpen. Deze inventarisatie leverde 500 nieuwe plekken op in Hattemerbroek en Wezep. Groentje heeft deze locaties in een rapport vastgelegd. Dit is aangeboden aan de wethouder, waarna overleg gestart is met de groenmedewerkers van de gemeente om de locaties verder te onderzoeken. Veel van de genoemde plekken lijken geschikt en kansrijk voor realisatie. Onder andere de Merelstraat is in het rapport genoemd en ook de gemeente zag hier mogelijkheden om 6 bomen toe te voegen.

Voorzitter Michiel Werner stelde: “We zien dit als de eerste stap in de uitvoering van ons plan. Daar zijn we blij mee. Bomen zorgen voor schaduw en dus koelte; dat is extra belangrijk in deze tijd van opwarming, wat we merken door hete, droge zomers. De bladeren filteren ook fijnstof uit de lucht, leggen kooldioxide (CO₂) vast en leveren zuurstof. Bomen en andere planten dragen onmiskenbaar bij aan onze gezondheid. Ook vogels, vlinders, bijen en andere insecten zijn ervan afhankelijk.” Wethouder Bob Bergkamp reageerde: “Dit is een zeer positief initiatief van Groentje. Als gemeente zetten we hier graag die eerste stap, die uitstekend past in ons beleid gericht op klimaatadaptatie. Wij voeren ook verdere acties voor vergroening, zoals de betreffende subsidieregeling voor tuinen en maatregelen voor klimaatadaptie bij de herinrichting van straten.”

Het recente IPCC rapport van de Verenigde Naties benadrukt nog eens extra hoe noodzakelijk maatregelen van klimaatadaptatie zijn. Kort geleden heeft Groentje het rapport aan de gemeenteraad gestuurd met het voorstel om de komende 4 jaren 100 extra bomen per jaar te planten in de dorpen. Daarvoor is € 65.000 per jaar nodig.

Hoe staat het met jouw energie?

De energieprijzen rijzen de pan uit. Dat heeft gevolgen voor je verwarmingskosten. En ook voor tanken bij de benzinepomp moet je flink bijpassen in vergelijking met vorig jaar. De belangrijkste oorzaak is de internationale handel in olie en gas. Die energievoorziening is kwetsbaar. De hoge prijzen lijken in ieder geval aan te houden. Dit is hèt moment om aan besparingen te denken. Marten Muller stelt: “Vanwege de opwarming van de aarde door het broeikaseffect moesten we natuurlijk al werken aan minder CO₂ uitstoot door energiebesparing en door andere energiebronnen te benutten. De hoge prijzen zijn nu een extra stimulans om hier flink mee aan de gang te gaan.”

Minder energiegebruik. Wat kunnen we doen om onze ‘energiehonger’ te beperken en onze kosten binnen de perken te houden? Marten: “Het bekendst is natuurlijk het advies om de verwarming een graad lager te zetten en niet alle kamers te verwarmen. Doen we dat allemaal, dan scheelt dat aanmerkelijk. Trek een trui aan of een extra T-shirt. Verder kun je zuinig zijn met verlichting. Laat de lampen niet branden in kamers waar je niet bent. Zorg verder dat je LED lampen hebt. En je tuinverlichting? Laat je die aan het eind van de avond uitgaan? ’s Nachts is het licht niet nodig. Een lamp op een bewegingsmelder is dan voldoende.” Andere tips zijn: zonnepanelen op je dak leggen en je huis isoleren. Veluwe Duurzaam heeft een kortingsactie op energiebesparende producten. Zo kun je tot 50% terugkrijgen van je aankopen bij de bouwmarkt! Kijk op www.veluweduurzaam.nl .

Gebruik ook je eigen energie. We zijn gewend aan het gemak van de auto maar het rijden gaat in de papieren lopen. Bedenk wanneer je de auto zou kunnen laten staan. Iets minder vaak op pad? Of eens kiezen voor de bus of trein. Marten: “Het duurt vaak wat langer, maar het is aan de andere kant ook wel relaxt om je te laten rijden en intussen wat te lezen. Op de korte afstanden is de auto sowieso vaak overbodig. Probeer eens om boodschappen te doen op de fiets of te voet. Bijna alles in eigen dorp of binnen een paar kilometer kun je bereiken door gewoon je eigen energie te gebruiken! Kost niets. En bewegen is o zo gezond.” Meer tips zijn te vinden op www.milieucentraal.nl

Dit artikel is geplaatst in de Veluwe Koerier.

Pas op met PFAS

Groentje-lid Rolf Soer is scheikundige en maakt zich zorgen over het effect van PFAS op onze gezondheid. PFAS is een verzamelnaam voor duizenden chemische stoffen die van nature niet voorkomen in het milieu. Ze zijn niet afbreekbaar en komen nu wel overal voor in het milieu en ons lichaam. Rolf verzucht: ‘De wereld lijkt wel een gratis vuilnisvat’.

In 2021 bleek uit EU-onderzoek dat we teveel PFAS binnen krijgen. Langdurige blootstelling kan lever-, nier- en longschade veroorzaken en ons immuunsysteem beschadigen waardoor we vaker ziek worden. PFAS kan zitten in: Tefal-pannen, cosmetica, regenkleding, tenten, wasverzachter, schoenen, smeer- en blusmiddelen, zonnebrandcrème, bakpapier en fastfoodverpakkingen. Rolf zegt dat fabrikanten nog niet verplicht zijn de aanwezigheid van PFAS te vermelden. Gelukkig zijn er steeds meer fabrikanten die PFAS  vermijden.

Praktische tips

Pannen: De aanduiding ‘PFOA-vrij’ betekent niet: ‘vrij van PFAS’. Er kan dan nog steeds een andere PFAS-stof dan PFOA inzitten. Koop liever keramische of rvs-pannen dan pannen met anti-aanbaklaag. Voorkom oververhitting bij pannen met anti-aanbaklaag: de vrijkomende grijze damp is giftig!  Gebruik houten of plastic keukengerei om beschadiging te voorkomen.

Sprays:  Mijd waterafstotende spuitbussen die PTFE bevatten want dit is een PFAS-stof. Is het werkzame bestanddeel ‘Hydrocarbon’ dan is het paraffine-achtig, geen PFAS en wel afbreekbaar.

Regenkleding: Een label als ’100% katoen’ garandeert niet dat er geen PFAS inzit. Bij een regendichte wax-jas met wax op basis van paraffine weet je wel zeker dat er geen PFAS is gebruikt.

Tapijt en meubelstof: Informeer goed of PFAS is gebruikt. Het gaat om grote oppervlakken en vooral kruipende kinderen zijn kwetsbaar.

Cosmetica: Vermijd producten met vermelding ‘long-lasting’ en ‘watervast’. Doe het volgende testje: Smeer je lippenstift of mascara op papier en leg er een druppel water op. Als het water niet in een paar tellen in het papier is getrokken, bevat het product waarschijnlijk PFAS.

Er zijn zeker goede en veilige alternatieven verkrijgbaar, vaak met het EU Eco certificaat. Vraag daarnaar in de winkel zodat ook de leverancier en uiteindelijk de fabrikant kiezen voor PFAS-vrije producten.

Dit artikel is gepubliceerd in de Veluwe Koerier

Insecten hebben ook woningnood

Het gaat niet goed met de bijen, vlinders, lieveheersbeestjes en zweefvliegen. Veel insecten zijn voor mens en milieu heel nuttig; ze bestuiven bloemen en zijn belangrijk voor ons voedselaanbod. Ook zorgen ze voor een evenwicht in de natuur door schadelijke insecten te bestrijden.

Woningnood zie je niet alleen in onze maatschappij maar ook onder insecten (en andere dieren). De mens heeft het leefgebied van wilde bijensoorten en andere insecten sterk verminderd. In Nederland worden door het ontbreken van nest- en overwinterplekken verschillende soorten met uitsterven bedreigd. Johan Nieuwland geeft aan: “Uit onderzoek is gebleken dat in 30 jaar tijd 76% van de hoeveelheid insecten is verdwenen. Buiten de natuur is er nauwelijks ruimte voor dieren om voedsel te vinden, om te schuilen of om een nest te bouwen. Het gebruik van pesticiden en veel maaien in de landbouw heeft een negatieve invloed op de situatie. Er zijn steeds minder bloemen in ons landschap te vinden en ‘ruige’ stukjes verdwijnen. Wat overblijft is een landschap waar insecten niet kunnen overleven.“

Wat kun je zelf doen? Maak van je tuin een paradijs voor insecten.

Onderzoek van Deloitte toont aan dat van de 3 miljard m² aan tuin die we in Nederland hebben maar 1,6 miljard m² groen is! We kunnen er met zijn allen voor zorgen dat het een feest voor insecten wordt om in onze tuinen te verblijven. Jij kunt je eigen leefomgeving en die van insecten ook gezonder maken. Door geen gebruik te maken van pesticiden, door een strook met bloemen en kruiden aan te leggen die van oorsprong in ons landschap voorkomen, door in je tuin wat ruige stukjes te laten ontstaan of door een insectenhotel te bouwen. Johan: ”Daarmee kun je de insecten een handje helpen en zo de biodiversiteit stimuleren. Het helpt ze schuilen voor slecht weer, geeft ruimte voor het leggen van eitjes en biedt een plek om te overwinteren.”

Wil je informatie over het zelf bouwen van een insectenhotel, bezoek dan de websites van Natuurmonumenten en het Geldersch Landschap. De tips helpen je om je tuin tot een waar paradijs voor insecten om te toveren. En ze maken het zomergevoel straks compleet als je bijen, hommels, lieveheersbeestjes, gaasvliegen en vlinders aan het werk ziet. Succes!